1+1=3 ’t PASST Samen

'1+1=3 ’t PASST Samen' is een ontwerponderzoek gericht op de volgende vraag:

Hoe draagt een professionaliseringstraject bij aan het versterken van het handelen in de klas en het interprofessioneel samenwerken van leerkrachten en jeugdhulpverleners, zodat zij een integrale aanpak kunnen vormgeven waarmee de betrokkenheid van leerlingen met autisme in de klas wordt vergroot?

Het doel van dit professionaliseringstraject is om het handelen in de klas en het interprofessioneel samenwerken van leerkrachten en jeugdhulpverleners te versterken als het gaat om het ondersteunen van leerlingen met autisme. Hierdoor ontwikkelen zij meer handelingskracht om een integrale aanpak vorm te geven. De aanpak beoogt de betrokkenheid van leerlingen met (kenmerken van) autisme bij de leertaak te vergroten en daarmee lage schoolprestaties en voortijdige uitval te voorkomen.

Uit de resultaten blijkt dat het bieden van structuur helpt bij de ondersteuning van leerlingen met autisme en dat professionals hierin vaardig zijn. Autonomieverlening blijft echter een uitdaging. Observaties tonen een positief verband tussen autonomie en betrokkenheid, maar ontwikkeling verschilde per professional-leerling-koppel. Er leek een plafondeffect in betrokkenheid en autonomieverlening te ontstaan. Ook was er sprake van een terugval in de kwaliteit van de interactiepatronen.

Wat betreft de interprofessionele samenwerking tussen leerkrachten en jeugdhulpverleners bleken waardering voor expertise, collectief eigenaarschap van doelen en kennisdeling essentieel te zijn, maar er zijn ook knelpunten zoals tijdgebrek. Uit ingevulde dagboekjes kwam naar voren dat er een grote diversiteit is aan samenwerking. Dit geldt voor hoe de samenwerking eruitziet en eveneens in hoe de samenwerking wordt beoordeeld en wordt ervaren. Er was niet alleen variatie tussen personen, maar ook een wisselend patroon over de tijd per persoon als het gaat om de beleving van de interprofessionele samenwerking. Professionals waren positiever over de aanpak dan over de interprofessionele afstemming. Het lijkt van belang om te investeren in randvoorwaarden, het samen formuleren van een visie en cyclisch (samen)werken.

De evaluatie van de professionalisering toonde aan dat het traject vooral directe, potentiële en toegepaste waarde voor de praktijk heeft. De train-de-coach en het netwerkleren bleken daarnaast ook gerealiseerde waarde voor de praktijk te hebben: ze droegen bij aan veranderingen binnen de organisatie. De coaching bood professionals inzicht en praktische tips voor in de klas. Hoewel het netwerkleren aanzette tot nadenken, werd er vanuit deze bijeenkomsten minder toegepast in de praktijk. De online leeromgeving werd weinig gebruikt, maar had wel waarde.

Het project resulteerde in een gevalideerd professionaliseringstraject met handleidingen en praktische (e)tools. Deze bieden overdraagbare oplossingen voor leerkrachten en jeugdhulpverleners, en dragen bij aan inclusiever onderwijs.

Hoewel er nog geen direct merkbare effecten zichtbaar waren, had de professionalisering wel waardevolle impact: terwijl men professionaliseert zijn enige veranderingen zichtbaar. Met behulp van de resultaten uit het onderzoek is de professionalisering verbeterd. Daarnaast zijn aanvullingen in de vorm van (e-) tools die samen met de professionalisering en los daarvan te gebruiken zijn, ontwikkeld om meer impact te creëren.

Het onderzoek heeft inzicht gegeven in welke ontwerpprincipes leiden tot waardevolle professionalisering; welke knelpunten en succesfactoren onderwijs- en jeugdhulpprofessionals ervaren bij het handelen in de klas en het interprofessioneel samenwerken; hoe het handelen en interprofessioneel samenwerken verandert over de tijd en welke waarde professionals benoemen als het gaat om professionalisering.

Validatie met stuur- en klankbordgroep bracht naar voren dat de professionalisering zinvol is en de aanvullende tools overdraagbare oplossingen bieden voor de praktijk. De teams waar de direct betrokken werkzaam in waren, zijn meegenomen in de resultaten, waardoor er doorwerking heeft plaatsgevonden. Daarnaast zijn presentaties op kennisdelingsbeenkomsten en (onderzoeks)conferenties gepresenteerd. Naar aanleiding van het onderzoek zijn diverse publicaties verschenen.

Het project heeft een toepasbaar professionaliseringstraject met (e-)tools rondom good practices voor de (opleidings-)praktijk opgeleverd. Deze producten bieden onderbouwde en overdraagbare oplossingen voor problemen waar leerkrachten en jeugdhulpverleners tegenaan lopen bij het integraal vormgeven van hun aanpak bij leerlingen met autisme. De (e-)tools zijn als een pakket of los van elkaar te gebruiken. Deze tools zijn te vinden op www.hanze.nl/autisme.

• Flyer ’t PASST Samen: in deze flyer staan alle tools op een rijtje
• Handleidingen om het professionaliseringstraject uit te voeren

1. Algemene handleiding ’t PASST Samen
2. Handleiding Train-de-coach ’t PASST Samen
3. Handleiding Coaching in de klas PASST Samen
4. Handleiding Netwerkleren PASST Samen

• Autisme Talent Avontuur: In het Autisme Talent Avontuur ervaren de deelnemers de wereld vanuit het perspectief van een kind met autisme. Deelnemers leren begrip, empathie en inzicht te ontwikkelen terwijl ze langs de  verschillende stations reizen. Het Autisme Talent Avontuur kan worden ingezet in de klas – bij kinderen,  studenten, onderwijsprofessional en/of jeugdhulpprofessional.
• Ervaringsverhaal: een ervaringsdeskundige, werkzaam in de jeugdhulpverlener vertelt over haar ervaringen met autisme en haar schoolloopbaan.
• Factsheets en prezi over autisme, handelen in de klas, interprofessioneel samenwerken: in simpele taal verteld.
• Leervideo’s interprofessioneel handelen: De interactieve leervideo’s zijn bedoeld om je interprofessionele handelen, zoals het geven van feedback, te oefenen. Naar aanleiding van videofragmenten wordt je gevraagd keuzes te maken in de reacties die jij zou geven op situaties. Je krijgt direct feedback op de keuzes die je hebt gemaakt
• Rollenspel: Tijdens het rollenspel leer je op een interactieve manier diverse vaardigheden te ontwikkelen, zoals het geven van feedback in een interprofessioneel team
• Stappenplan startgesprek: Het stappenplan startgesprek geeft je concrete stappen voor het voeren van een startgesprek wanneer je start met interprofessioneel samenwerken
• Integrale aanpak in picto’s:  Niet alleen kinderen vinden picto's handig, maar volwassenen ook. Dit picto-overzicht geeft de "do's" in een integrale aanpak weer
• Uitlegvideo Talentgericht werken met autisme: In de uitlegvideo met vijf kennisclips van handelen in de klas worden drie ervaringen in beeld gebracht, waarin je leert over kenmerken van autisme, talentvol gedrag en de drie aanpakken ruimte bieden, structuur bieden en flexibel ondersteunen.